Vườn tượng gỗ ở Khu du lịch Măng Đen thu hút khách du lịch

Những năm qua, tỉnh Quảng Ngãi (bao gồm Quảng Ngãi cũ và Kon Tum cũ) đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng và du lịch nông thôn như một phần trong quá trình xây dựng NTM, nhằm phát huy tiềm năng văn hóa, thiên nhiên và bản sắc dân tộc để thúc đẩy kinh tế địa phương và nâng cao đời sống người dân.

 Tiềm năng và lợi thế

Quảng Ngãi không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ, mà còn là vùng đất mang đậm giá trị lịch sử – văn hóa lâu đời. Quảng Ngãi có những sản phẩm du lịch đặc trưng vô cùng quý giá như gốm Sa Huỳnh, biểu tượng cho tinh hoa văn hóa cổ đại; khu chứng tích Sơn Mỹ, nơi ghi dấu một thời lịch sử đau thương nhưng đầy bản lĩnh và tinh thần dân tộc; rừng dừa nước Tịnh Khê mang vẻ đẹp sinh thái yên bình và Đông Sơn (xã Bình Châu cũ) – vùng biển trong xanh, đa dạng về hệ sinh thái và địa chất độc đáo hiếm nơi nào có được…

Kon Tum (cũ) có địa hình đa dạng, cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, khí hậu mát mẻ quanh năm, cùng với bản sắc văn hóa đặc sắc của hơn 20 dân tộc thiểu số như Xơ Đăng, Ba Na, Gia Rai... Đây là những yếu tố thuận lợi để phát triển loại hình du lịch cộng đồng và du lịch nông thôn. Nhiều địa phương như Kon Plông (Măng Đen), Kon Rẫy, Sa Thầy, Tu Mơ Rông... đã và đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước nhờ khai thác tốt các sản phẩm du lịch gắn với thiên nhiên và văn hóa bản địa.

Thời gian qua, Sở VH,TT&DL Quảng Ngãi đã chú trọng đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch cộng đồng, lồng ghép với việc bảo tồn văn hóa bản địa và gìn giữ hệ sinh thái tự nhiên thông qua hình thành và phát triển các mô hình du lịch cộng đồng bền vững tại một số địa phương như: Bình Thành, Sa Huỳnh, Lý Sơn, Sơn Mỹ, Đông Sơn (xã Bình Châu cũ)….

Sau sáp nhập, Quảng Ngãi mới đang sở hữu nguồn tài nguyên du lịch vô cùng phong phú, kết hợp hài hòa giữa biển đảo, núi rừng, cao nguyên cùng các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc. Tỉnh có nhiều điểm đến nổi bật như đảo Lý Sơn, biển Mỹ Khê, Sa Huỳnh, bên cạnh những điểm du lịch sinh thái, văn hóa đặc sắc từ Kon Tum như Măng Đen, thác Pa Sỹ, núi Ngọc Linh hay các làng văn hóa cộng đồng giàu bản sắc.

Gắn với xây dựng nông thôn mới: Lợi ích kép và bền vững

Các địa phương đã và đang chủ động triển khai các kế hoạch cụ thể để thực hiện Chương trình du lịch nông thôn trong xây dựng NTM, tập trung vào việc đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao chất lượng và đẩy mạnh truyền thông quảng bá.

Qua thời gian, triển khai các nội dung chỉ đạo của Trung ương và tỉnh Quảng Ngãi, du lịch cộng đồng nông nghiệp, nông thôn của tỉnh đạt được một số kết quả nhất định như: “Rừng dừa nước Tịnh Khê” được UBND tỉnh công nhận Điểm du lịch và có 2 sản phẩm dịch vụ du lịch cộng đồng đuợc công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao (Dịch vụ du lịch cộng đồng Rừng dừa nước Tịnh Khê và Dịch vụ du lịch cộng đồng Thắng Lợi).

Trước đó, Quảng Ngãi đã có 02 sản phẩm du lịch được công nhận OCOP: Điểm du lịch cộng đồng làng Gò cỏ đạt OCOP 3 sao năm 2020; Điểm Thành Cổ Quảng Ngãi đạt 4 sao năm 2022.

Trung tâm hỗ trợ sinh viên và quan hệ doanh nghiệp (Trường Đại học Sư phạm - Đại học Đà Nẵng) đã ký kết hợp tác với 02 đơn vị của Quảng Ngãi là Tổ Du lịch cộng đồng Bàu Cá Cái và HTX Muối biển truyền thống và Du lịch cộng đồng Sa Huỳnh. Đây là hoạt động rất ý nghĩa giúp cho du lịch cộng đồng nông nghiệp, nông thôn tỉnh Quảng Ngãi có cơ hội trao đổi, học hỏi và nâng cao năng lực để cộng đồng phát triển; các lớp bồi dưỡng, tập huấn nâng cao nhận thức, kĩ năng nghiệp vụ làm du lịch cộng đồng, nông nghiệp nông thôn trong thời gian qua được quan tâm, tổ chức tại các mô hình có hoạt động du lịch cộng đồng nổi trội như: Tịnh Khê, Thắng lợi, Bàu Cá Cái, Gò Cỏ,…

Ngày 03/4/2025, Liên hiệp HTX Cộng đồng điều phối Du lịch bền vững tại Quảng Ngãi được thành lập nhằm hỗ trợ cộng đồng phát triển sinh kế bền vững gắn với chuỗi giá trị du lịch nông thôn. Đây cũng là cơ hội để các HTX du lịch công đồng trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi hợp tác, liên kết hình thành chuỗi du lịch cộng đồng nông nghiệp, nông thôn trong thời gian đến.

Ngoài các sản phẩm, điểm du lịch nông thôn nói trên thì đến nay nhu cầu về du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng ở Quảng Ngãi phát triển đáng kể được nhiều du khách trong và ngoài tỉnh biết đến, tham gia trải nghiệm như: Du lịch trải nghiệm chèo ghe tại rừng dừa nước xã Tịnh Khê; Du lịch cộng đồng làng Bình Thành (xã Phước Giang); du lịch cộng đồng Rừng dừa Cà Ninh; Du lịch cộng đồng Bàu Cá Cái (xã Vạn Tường); Du lịch cộng đồng Làng Gò Cỏ (phường Sa Huỳnh); Du lịch cộng đồng, trải nghiệm tại xã Mộ Đức (xã Đức Tân cũ), xã Long Phụng (xã Đức Lợi cũ); Du lịch cộng đồng tại thảo nguyên Bùi Hui…

Mô hình phát triển du lịch Làng hoa xã An Phú (xã Nghĩa Hà cũ); mô hình du lịch sinh thái kết hợp tham quan vườn rau an toàn xã An Phú; mô hình du lịch cộng đồng bãi biển Nghĩa An (nay là xã An Phú) và mô hình du lịch cộng đồng gắn với tham quan các khu di tích lịch sử. Lý Sơn triển khai mô hình “Một ngày làm nông dân đất đảo - Kỳ bí đảo núi lửa Lý Sơn”, phát triển du lịch cộng đồng theo mô hình homestay…

Hiện, Sở VHTT&DL tỉnh Quảng Ngãi đang phối hợp với các địa phương triển khai xây dựng sản phẩm mô hình quảng bá du lịch cộng đồng, phát triển điểm đến gắn với Di tích Văn hóa Sa Huỳnh và Đầm An Khê, Khu Chứng tích sơn Mỹ.Các mô hình homestay, làng du lịch cộng đồng, trải nghiệm canh tác nông nghiệp, ẩm thực địa phương, lễ hội dân gian… đang được triển khai thí điểm và nhân rộng tại nhiều xã đạt chuẩn NTM ở tỉnh Kon Tum (cũ). Đây được coi là hướng đi mới, góp phần phát huy lợi thế của nông nghiệp, nông thôn tạo ra các sản phẩm du lịch đặc thù, hấp dẫn. Phát triển du lịch cộng đồng không chỉ tạo sinh kế bền vững cho người dân mà còn là động lực thúc đẩy xây dựng NTM theo hướng nâng cao chất lượng đời sống vật chất, tinh thần và bảo tồn giá trị truyền thống.Trước khi sát nhập tỉnh, Kon Tum đã có tổng số trên 32 làng văn hóa, điểm du lịch cộng đồng đã và đang được đầu tư xây dựng; trong đó, 14 điểm đã được UBNF tỉnh công nhận là Điểm du lịch; có 03 sản phẩm OCOP cấp tỉnh đạt hạng 3 sao thuộc nhó dịch vụ du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái và điểm du lịch, đó là: Làng văn hóa du lịch cộng đồng Kon K’tu (xã Đăk Rơ Wa); Điểm du lịch A Biu (xã Ngọk Bay) và Du lịch trải nghiệm Vườn Quốc gia Chư Mom Ray (huyện Sa Thầy cũ).

Những mô hình du lịch này không chỉ làm thay đổi bộ mặt của nông thôn mà còn tạo ra rất nhiều giá trị; góp phần bảo tồn và phát huy những nét văn hóa độc đáo của địa phương; tạo việc làm, cải thiện thu nhập cho người dân, đưa kinh tế phát triển theo hướng bền vững.

Một số HTX Nông nghiệp - Dịch vụ và Du lịch cộng đồng trên địa bàn tỉnh đã được thành lập với mục tiêu kết hợp những giá trị văn hóa lâu đời với thực tế phát triển hiện có để tạo nét đặc trưng, thu hút du lịch trải nghiệm nông thôn, mang lại những hiệu ứng rất tích cực.

Bên cạnh đó, việc phát triển kinh tế thông qua du lịch nông thôn gắn với Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) trong xây dựng NTM sẽ là xu thế tất yếu trong thời gian đến.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Ngãi Hồ Trọng Phương cho biết: Gắn xây dựng NTM với phát triển du lịch nông thôn sẽ mang lợi ích kép và bền vững. Giúp các địa phương về đích NTM , NTM nâng cao, kiểu mẫu; đồng thời thu hút cộng đồng dân cư tham gia phát triển du lịch, làm xanh - sạch - đẹp nông thôn.

Quảng Ngãi đã phê duyệt đề án phát triển du lịch đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó có nội dung phát triển du lịch cộng đồng. Theo đó, tỉnh sẽ đầu tư, khai thác, phát triển du lịch cộng đồng tại các địa phương có tiềm năng, lợi thế. Đối với du lịch nông nghiệp, nông thôn, sẽ khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân nông thôn tham gia làm du lịch, kết hợp sản xuất nông nghiệp với du lịch theo mô hình OCOP. Phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn theo mô hình homestay, mô hình du lịch miệt vườn...