Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường (phải) khảo sát một mô hình chăn nuôi an toàn sinh học ở xã Tân Dân (huyện Khoái Châu, Hưng Yên)

Khó khăn chưa từng có

Kể từ thời điểm tháng 2/2019, khi những ổ dịch tả lợn châu Phi (DTLCP) đầu tiên xuất hiện tại Thái Bình và Hưng Yên, dịch bệnh nguy hiểm này đã tàn phá nhiều chuồng trại chăn nuôi, đẩy người chăn nuôi lợn vào những khó khăn chưa từng có.

Lũy kế từ đầu tháng 2/2019 đến ngày 15/10/2019, bệnh DTLCP đã xảy ra tại 8.200 xã thuộc hơn 650 huyện của 63 tỉnh, thành phố với tổng số lợn tiêu hủy khoảng 5,6 triệu con, với tổng trọng lượng là 320.000 tấn. Tính đến tháng 10/2019, bệnh DTLCP phát sinh thêm 157 xã, 3 huyện; dự báo đến hết tháng 10/2019, số lợn tiêu hủy giảm 26% so với tháng 9, giảm 60,7% so với tháng 5.

Theo ông Nguyễn Văn Long - Phó Cục trưởng Cục Thú y (Bộ NNPTNT), thời gian đầu, dịch bệnh chủ yếu xảy ra ở những hộ nhỏ lẻ, nhất là ở các tỉnh phía Bắc, nơi có mật độ chăn nuôi cao. Hiện nay, các hộ chăn nuôi đã nhận thức rõ hơn và áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch bệnh hiệu quả, nhất là áp dụng các biện pháp an toàn sinh học và sử dụng các chế phẩm hỗ trợ nâng cao sức đề kháng cho đàn lợn.

Điều đáng ghi nhận là, hiện có 10 tỉnh, thành phố có trên 80% số xã đã qua 30 ngày, gồm: Nam Định, Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Hải Phòng, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Sơn La, Cao Bằng và Bắc Giang. Đặc biệt, tỉnh Hưng Yên đang tiến hành các thủ tục công bố trên địa bàn toàn tỉnh.

Tuy nhiên, DTLCP cũng đã khiến người chăn nuôi lợn vô cùng khó khăn, giá trị sản xuất chăn nuôi lợn giảm trên 9%. Tổng đàn lợn tính đến ngày 31/8/2019 của 56 tỉnh đã báo cáo là trên 22 triệu con, giảm 16% so với thời điểm tháng 10/2018. Nếu tính số liệu của 63 tỉnh thành thì dự kiến đàn lợn sẽ đạt khoảng 23 - 23,5 triệu con, trong đó đàn nái khoảng 2,8 - 2,9 triệu con.

Ở nhiều địa phương, tổng đàn lợn sụt giảm nghiêm trọng do sự tàn phá của dịch. Đơn cử như tỉnh Bắc Giang, DTLCP xảy ra trên địa bàn từ tháng 3/2019, tính đến ngày 14/10/2019, toàn tỉnh đã có trên 39.500 hộ có lợn bị thiệt hại, tiêu hủy 272.361 con lợn (gần 25% tổng đàn). Trong khi đó, ở Đồng Nai, tính đến đầu tháng 9/2019, tổng đàn lợn đã giảm 40% so với thời điểm tháng 4/2019.

Rất may nhờ đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nên hầu hết các loại vật nuôi, thủy sản đều tăng trưởng cao so với cùng kỳ năm 2018. Theo đó, trong 9 tháng năm 2019, giá trị sản xuất của lĩnh vực chăn nuôi ước đạt 132,9 nghìn tỷ đồng, giảm 0,6% so với cùng kỳ năm ngoái, sản lượng các sản phẩm chăn nuôi đều tăng (trừ chăn nuôi lợn), cụ thể, thịt trâu tăng 3,1%, thịt bò tăng 4,2%, thịt gia cầm tăng 13,5%, trứng tăng 10%, thủy sản tăng 6,5%.

Có nên tái đàn?

Câu hỏi đặt ra là, thời điểm này, các địa phương có DTLCP đã qua 30 ngày có nên tái đàn hay không? Về vấn đề này, ông Nguyễn Xuân Dương - quyền Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NNPTNT) cho rằng, hiện tại nhiều địa phương e ngại không cho người chăn nuôi tái đàn, một số địa phương, cơ sở đã qua 30 ngày theo quy định hoặc các cơ sở nằm trong vùng dịch nhưng không xảy ra dịch vẫn đảm bảo an toàn sinh học nhưng rất khó tái đàn khi chính quyền địa phương và cơ quan chuyên môn không đồng thuận, đặc biệt khó khăn trong việc vận chuyển con giống. Nếu không tái đàn phù hợp sẽ rất khó khăn trong việc chủ động nguồn thực phẩm cuối năm.

Theo ông Nguyễn Xuân Dương, giải pháp cấp bách hiện nay là tiếp tục duy trì phát triển chăn nuôi lợn để chủ động nguồn thực phẩm tránh sự thiếu hụt nguồn cung, đảm bảo chăn nuôi an toàn sinh học; đẩy mạnh chăn nuôi gia cầm, gia súc ăn cỏ để bù đắp lại nguồn thực phẩm thiếu hụt. Các địa phương cần chủ động trong việc cho người chăn nuôi tái đàn khi đảm bảo đủ các yêu cầu (không được cấm tái đàn khi các cơ sở đủ điều kiện) theo hướng dẫn của Bộ NNPTNT để chủ động nguồn cung thịt lợn.

“Cần áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học, đặc biệt trong bối cảnh  DTLCP vẫn diễn biến phức tạp thì việc tăng cường các biện pháp an toàn sinh học là vô cùng cần thiết, đồng thời kết hợp sử dụng các chế phẩm sinh học trong vệ sinh, bổ sung trong thức ăn, nước uống, độn chuồng” - ông Dương nói.

Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến nhận định, việc tái đàn lợn phải đảm bảo thực hiện nghiêm túc các quy trình chăn nuôi an toàn sinh học. Trước mắt, sẽ tổ chức tháng vệ sinh, tiêu độc khử trùng để tiêu diệt mầm bệnh ở nơi có nguy cơ cao, vùng chăn nuôi trọng điểm.

Về vấn đề tái đàn, theo Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường, chúng ta đang trong bối cảnh DTLCP hoành hành. Cho đến giờ phút này có thể khẳng định DTLCP là vấn nạn toàn thế giới, nếu không có giải pháp tích cực thì bệnh dịch này sẽ phá tan một ngành hàng. "Phải xác định sống chung, đừng mong bao giờ diệt trừ, an toàn tuyệt đối. Bằng chứng, vừa qua có nhiều doanh nghiệp, trang trại lớn, trang trại vừa đã làm tốt được biện pháp chăn nuôi an toàn sinh học nên đàn lợn vẫn được an toàn" - Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.

Thêm nữa, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, tín hiệu thị trường như vừa rồi vô cùng tốt, cộng với những thành tố tích cực kia chúng ta sẽ khuyến khích những hộ chăn nuôi trang trại lớn và vừa, doanh nghiệp đảm bảo đủ an toàn sinh học thì dịp này đẩy mạnh tăng đàn, những hộ nhỏ lẻ không đảm bảo an toàn thì không tái đàn để tránh dịch lại xảy ra gây thiệt hại.