Hoàng hôn dưới dãy Tu La, đảo Ngọc Vừng

Dãy núi Tu La nằm phía Tây đảo Ngọc Vừng, có mặt giáp biển, phía chân núi là những bãi, ghềnh đá, lởm chởm, nhiều đoạn dựng đứng. Bởi vậy, từ nhiều năm nay, người dân đảo Ngọc Vừng (huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh) đã chọn dãy núi Tu La làm khu vực lý tưởng để nuôi ốc. Trong đó, giống ốc màu - loài ốc đặc sản có giá trị kinh tế cao - được người dân chọn lựa nhiều nhất. 

Người thả con ốc màu giống đầu tiên xuống nuôi dưới chân dãy Tu La là ông Nguyễn Văn Hùng (thôn Bình Minh, xã Ngọc Vừng, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh). Năm 2005, khi nhận thấy ốc tự nhiên dần cạn, ông Hùng nảy ra ý tưởng nuôi ốc trong môi trường tự nhiên. Nghĩ là làm, ông liền mạnh dạn đầu tư 15 triệu đồng - số tiền dành dụm của hai vợ chồng mua ốc giống thả xuống ghềnh.

Thời điểm đó, số tiền 15 triệu đồng với một gia đình ngư dân ở xã đảo cũng lớn lắm. Thấy ông Hùng mua ốc giống vãi ra ghềnh đá, bãi triều mênh mông mà không lưới ngăn, chắn gì, bà vợ cũng lo lắng, không biết có được ăn hay ốc lại bò đi hết. Lúc đó, nhiều người cũng không thật tin, cho rằng ông gàn, liều lĩnh.
"Quả thật thời điểm đó giống ốc màu cũng không hề rẻ. Giống thì đắt mà rải chốc lát đã hết. Dù kinh nghiệm nhiều năm đi biển, thế nhưng rải một đống tiền xuống biển không biết lúc nào thu về, có lúc tôi cũng sờ sợ…!" - ông Hùng vừa cười vừa kể.

Và thành quả đã đến với gia đình ông Hùng nhanh hơn sự nhờ mạnh dạn và kiên trì chăm sóc. 

"Ban đầu, gia đình tôi chỉ dám đầu tư vài trăm mét chiều dài bãi triều nuôi ốc màu lẫn ốc đá. Sau mấy tháng thả nuôi, tôi đã thu lãi vài triệu đồng. Điều thuận lợi là nuôi ốc màu không hề tốn kém, không mất nhiều thời gian chăm sóc mà lại cho hiệu quả kinh tế cao. Gia đình tôi đã mạnh dạn đầu tư trên bãi triều dài chừng 500 - 700m2 để nuôi ốc. 

Ốc sinh trưởng, nhân giống tự nhiên liên tục, sau 6 tháng thả nuôi đã có thể cho thu hoạch gối nhau. Mỗi năm gia đình thu lãi 50-70 triệu đồng. Nhiều gia đình bãi nuôi rộng đầu tư lớn có thể thu lãi hàng trăm triệu đồng/năm" - ông Hùng phấn khởi chia sẻ.

Tương tự ông Hùng, anh Lê Văn Khánh (thôn Bình Hải, xã Ngọc Vừng, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh) cũng thả ốc giống dọc ghềnh núi Tu La. Ghềnh nuôi ốc nhà anh khá lớn, dài chừng 200-300m dọc chân núi Tu La. Gia đình anh cũng tham gia nuôi ốc màu từ sớm.

Anh Khánh kể, tuy là động vật biết bò nhưng ốc chỉ sống quanh quẩn ở những rạn đá, ít di chuyển, kiếm ăn từ các loại rong rêu, phù du trong nước. Thế nên những bãi triều lổn nhổn đá, nhiều rong rêu lại là môi trường lý tưởng cho ốc sinh sống. 

Giống ốc đặc sản này chỉ sống trên các rạn, ghềnh đá, bò ra cát là chết ngay. Vì thế nỗi lo thất thoát hầu như không có. Vùng bãi triều này lại là nơi có điều kiện tự nhiên rất thuận lợi. Nguồn nước biển Ngọc Vừng có độ mặn tự nhiên tốt, ít bị biến đổi. Các rạn đá, cồn đá lại ở vùng sóng nhiều rong tảo dạt vào nên nguồn thức ăn rất sẵn. Vì vậy các loài thả trên bãi đều lớn rất nhanh.

Sau thời gian đầu khó khăn, quen với tập quán sinh trưởng của ốc màu, gia đình anh Khánh bắt đầu mở rộng diện tích nuôi trồng lên khoảng 6.000 - 7.000m² bãi ghềnh, thả giống có giai đoạn lên tới cả vạn con. 

"Nhờ hiểu tập tính sống, những năm 2016 - 2017, gia đình tôi mở rộng diện tích nuôi trồng, thả 7.000 - 8.000 con giống với mật độ vừa phải. Tuỳ vào kích thước con giống, chúng tôi có thể thu hoạch sau khoảng 6 tháng, lâu thì 1 năm. Ốc màu có thể thu hoạch liên tục, gối vụ do nguồn ốc tự nhiên có sẵn, ốc sinh sản nhanh. Những năm đó, thu nhập gia đình tôi thường xuyên đạt trên 70 triệu đồng/năm" - anh Khánh hồ hởi.

Thế nhưng nuôi ốc màu lại sợ nhất là môi trường nước biến đổi, nguồn thức ăn ít. Người nuôi cũng phải tinh mắt lựa chọn ốc giống khoẻ mạnh, giống tốt, bởi nếu không khéo mua phải giống ốc kém chất lượng tỷ lệ chết cao, chất thịt không ngon, thương lái chê. Nhưng đáng sợ nhất là bão biển đánh, cuốn ốc xuống đáy hoặc ra xa khỏi bãi, ốc chết ngay, người nuôi sẽ trắng tay. 

Ngoài ra, khi ốc lớn chuẩn bị cho thu hoạch, phải thường xuyên theo dõi và lập chòi canh ngoài biển đề phòng… bị trộm. Thế nên, nghề nuôi ốc cũng phải chăm chỉ, để ý chăm sóc... như chăm con mọn vậy!
Nuôi ốc màu dễ và hiệu quả kinh tế cao - điều đó đã được chứng minh trong thực tế, nhưng để phát triển quy củ theo hướng hàng hóa, bền vững, quả là bài toán khó đối với người dân Ngọc Vừng. Bởi, người dân ở đây ít được tập huấn, đào tạo, cứ nuôi theo phong trào, nên còn thành công thì trông chờ vào... ông trời, vào thời tiết.

Từ khi thả nuôi loài ốc đặc sản này, người dân Ngọc Vừng có thêm nguồn thu nhập, số hộ tham gia nuôi trồng cũng tăng nhanh. Khu vực nuôi trồng cũng được mở rộng ra toàn xã đảo như ở các ghềnh, các hòn, đảo như: Pháo Đài, Đất Nứt, Phượng Hoàng...

Hiện toàn xã Ngọc Vừng có 143 hộ nuôi trồng thuỷ hải sản trong đó có ốc màu, sản lượng giống thả đạt 134 tấn/năm. Sản lượng ốc thương phẩm có thể đạt hàng trăm tấn/năm.

Giá ốc màu trung bình đạt trên 100.000 đồng/kg. Gặp lúc được giá, có thể bán với giá dao động từ 200.000 - 220.000 đồng/kg hoặc hơn, nếu đúng thời kỳ khan hiếm.